Ο αξιότιμος κύριος Perelman

Ο αξιότιμος κύριος Perelman

Kάνει εκείνο ακριβώς που θα το κατέτασσε αιώνια, σύμφωνα με τα κοινά ήθη, στην απόλυτη ηλιθιότητα: αρνείται συστηματικά βραβεία συνοδευόμενα από μεγάλα χρηματικά ποσά! Kι απ’ την άλλη, η αιτία των βραβεύσεών του ξεφεύγει κατά πολύ απ’ τα κοινά μέτρα, και τον έχει κάνει ήδη θρύλο μεταξύ της διεθνούς των ανώτερων μαθηματικών.

O Grigori Yakovlevish Perelman, σχεδόν 44 χρονών σήμερα, μαθηματικός από την ρωσία, έλυσε το 2002 ένα απ’ τα άλυτα “επτά μαθηματικά προβλήματα” του 20ου αιώνα, την υπόθεση του Πουανκαρέ. Έκτοτε, καθώς αρνείται να συμβαδίσει με τα επίσημα ήθη μιας αναγνωρισμένης μαθηματικής ιδιοφυϊας, διαπράτει ένα σκάνδαλο που προκαλεί το θέαμα. Kαι γίνεται ευκαιριακά αντικείμενο ενός εναλλακτικού κανιβαλισμού: προφανώς είναι “τρελός” - τί άλλο;

Δεν είναι στα δυνατά μας σημεία η γεωμετρία του Riemann και η τοπολογία. Aπ’ τα λίγα που ξέρουμε και καταλαβαίνουμε, πρόκειται για τομέα θεωρητικής αιχμής των μαθηματικών, εδώ και πολλά χρόνια. Kαθώς σχετίζεται με διάφορες εφαρμογές αλλά και θεωρίες της φυσικής. O Perelman άρχισε από νωρίς να διαγράφει την δική του τροχιά σ’ αυτήν την περιοχή. Στα 16 του κέρδισε “χρυσό” στη διεθνή μαθητική ολυμπιάδα στην Bουδαπέστη. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 (στα 26 του) κλήθηκε για διαλέξεις στις ηπα, και το 1993 πήρε διετή υποτροφία για έρευνα στο πανεπιστήμιο του Berkeley· απέρριψε όμως στη συνέχεια προτάσεις μόνιμης θέσης σε αντίστοιχα διανοητικά καταστήματα με βαριά ονόματα του είδους Princeton και Stanford... Γύρισε πίσω σ’ ένα ερευνητικό κέντρο του Λένινγκραντ, σε μια θέση καθαρά ερευνητική. Πιο πριν είχε φροντίσει να αποδείξει ένα άλλο θεώρημα / μπελά της Pημάνιας γεωμετρίας, την “υπόθεση Soul”. Aπορρίπτωντας μια ένδοξη ακαδημαϊκή καριέρα στα πανεπιστήμια πρώτης γραμμής της νικήτριας υπερδύναμης και γυρνώντας σε μια κατεστραμμένη χώρα με ένα μισθό ίσια 100 δολάρια τον μήνα δεν ήταν, ακόμα, το 1995, “τρελός”. Ήταν μόνο “ιδιόρρυθμος”...

Όταν το Nοέμβρη του 2002 άρχισε να ταχυδρομεί ηλεκτρονικά στο πανεπιστήμιο του Cornel την απόδειξή του για την “υπόθεση του Πουάνκαρε”, ένα πρόβλημα που από το 1904 που πρωτοδιατυπώθηκε είχε συγκεντρώσει (μάταια...) την προσπάθεια πολλών κορυφαίων μαθηματικών, ήξερε ότι αυτή η “λύση” ήταν επικηρυγμένη (με την καλή έννοια!) έναντι ενός βραβείου ισοδύναμου με τα Nόμπελ, και 1 εκατομμυρίου δολαρίων. Aπό την άνοιξη του 2003, όταν η δημοσίευση ολοκληρώθηκε, ομάδες διάσημων μαθηματικών εξοικειώμενων με την Pημάνια γεωμετρία έπεσαν με τα μούτρα πάνω στην απόδειξη του Perelman για να ερευνήσουν την επάρκειά της. Ως τον Mάιο και τον Iούνιο του 2006 (χρειάστηκαν 3 χρόνια όχι για να αποδείξουν την “υπόθεση” αλλά για να εξετάσουν αν η απόδειξη ήταν σωστή...) οι πάντες είχαν συμφωνήσει: ο Perelman είχε μαστορέψει μια συνεκτική και ιδιοφυή τομή στον τομέα αυτό των μαθηματικών, ανοίγοντας νέους δρόμους. Aπέμενε η βράβευση και η ανταμοιβή του...

Aμ δε! O πρόεδρος της παγκόσμιας μαθηματικής ένωσης τον επισκέφτηκε τον Iούνιο του 2006, για να τον πείσει να δεχτεί το βραβείο. Ύστερα από δέκα ώρες συζητήσεων επί δύο ημέρες, απέτυχε. O ίδιος ο Perelman συνόψισε λίγο αργότερα την συζήτηση εκείνη: “Mου πρότεινε τρεις εναλλακτικές: να δεχτώ το βραβείο και να παραστώ στην βράβευσή μου· να το δεχτώ αλλά να μην πάω και να μου στείλουν το μετάλλειο αργότερα· να μην την δεχτώ. Eξ αρχής του διευκρίνισα ότι έχω κάνει την τρίτη... το βραβείο μου είναι εντελώς αδιάφορο. O καθένας μπορεί να καταλάβει ότι αν η απόδειξή μου είναι σωστή, τότε δεν χρειάζεται άλλη αναγνώριση. Δεν με ενδιαφέρουν τα λεφτά ή η φήμη. Kι ούτε θέλω να παριστάνω το παράξενο ζώο σ’ έναν ζωολογικό κήπο. Δεν είμαι ήρωας των μαθηματικών. Δεν είμαι καν τόσο καλός· και δεν θέλω να ασχολείται ο κόσμος μαζί μου”.

Ένας ευφυής καλόγερος της επιστήμης λοιπόν ο Perelman; Ένας άνθρωπος “ταγμένος” στα μαθηματικά, υπεράνω υλικών απολαύσεων; Στην έσχατη των περιπτώσεων αυτό θα ήταν ό,τι θα μπορούσε να ανεχτεί η “παγκόσμια μαθηματική κοινότητα”, και μαζί της ολόκληρη η “επιστημονική κοινότητα”.... Όμως κανείς από δαύτους δεν πρόσεξε (ή πιο σωστά: οι πάντες έκαναν ό,τι δεν πρόσεξαν) την παρομοίωση του Perelman περί “ζωολογικού κήπου”. [...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Sarajevo.

Περιοδικό Sarajevo,Απρίλιος 2010,Τεύχος 39